Các tác dụng kỳ diệu của GABA (gamma-aminobutiric acid)

GABA là chất dẫn truyền thần kinh chính được phân bổ rộng rãi trên hệ thần kinh trung ương (CNS). Bởi vì có quá nhiều sự kích thích có thể dẫn đến sự cáu gắt, bồn chồn, mất ngủ, co giật, và rối loạn vận động nên cần phải được cân bằng với sự ức chế.

Alternative Medicine Review Volume 12, Number 3 2007

Gamma-Aminobutyric Acid (GABA)

Giới thiệu

GABA – chất dẫn truyền thần kinh ức chế quan trọng nhất trong não bộ - cung cấp khả năng ức chế này, hoạt động như một “cái phanh” trong suốt thời gian bị căng thẳng. Dược phẩm để giảm lo âu, như benzodiazepines, kích thích các thụ thể GABA và tạo ra sự thư giãn thoải mái. Cả các mức độ GABA thấp hay chức năng GABA thuyên giảm trong não bộ đều có liên quan đến một vài chứng rối loạn tâm thần và thần kinh bao gồm lo âu, trầm cảm, mất ngủ và động kinh. Các nghiên cứu cho thấy GABA có thể nâng cao sự thư giãn thoải mái và tăng cường giấc ngủ sâu.

Cả GABA tự nhiên và tổng hợp đều được sử dụng làm thực phẩm chức năng tại US. GABA tự nhiên được sản xuất qua quá trình lên men sử dụng Lactobacillus hilgardii – vi khuẩn được dùng để lên men rau quả có trong món ăn truyền thống Kimchi của Hàn Quốc.

Ứng dụng lâm sàng

Căng thẳng/lo âu

Bởi vì hoạt động não bộ GABA không đầy đủ hoặc các mức độ GABA thấp có liên quan đến chứng lo âu, nhiều loại thuốc chống lo âu, một số được sử dụng hơn 40 năm, nhắm mục tiêu đến thụ thể GABA. Một nghiên cứu sơ bộ nhỏ với 6 đối tượng đã phát hiện ra gabapentin (cấu trúc tương tự với GABA; gia tăng mức độ GABA não bộ) có hiệu quả với chứng hoảng loạn. Các liệu pháp tự nhiên giúp thư giãn cũng hoạt động, ít nhất phần nào, bằng cách tăng cường các mức độ GABA.

Một nghiên cứu khác đã cung cấp bằng chứng về hoạt động chống căng thẳng của GABA tự nhiên.

Trẩm cảm

Mặc dù các mức độ GABA thấp đã được phát hiện với những bệnh nhân bị trầm cảm theo nhiều cách thức khác nhau và nhiều thuốc GABAergic cung cấp liệu pháp điều trị hữu hiệu cho chứng trầm cảm, cho đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào được thực hiện để đánh giá hiệu quả của việc bổ sung GABA khi bị trầm cảm.

Tăng cường giấc ngủ

Nhờ vào các tác dụng thư giãn, GABA có thể được coi là một chất trợ giúp giấc ngủ. Các thụ thể GABA có mặt với mật độ cao trong đồi thị, một vùng trong não bộ có liên quan đến quá trình ngủ.

Trong một nghiên cứu nhỏ, chưa xuất bản, 100 mg GABA tự nhiên giúp giảm thiểu độ trễ giấc ngủ tới 20%, trong khi gia tăng thời gian dành cho giấc ngủ sâu khoảng 20%.

Động kinh

Cơ chế của hầu hết các thuốc chống động kinh có liên quan đến sự tăng cường GABA trực tiếp hoặc gián tiếp. Những thuốc đó hoạt động theo nhiều cách thức bằng cách gia tăng sự ức chế GABAergic (benzodiazepines, phenobarbital, valproate), ức chế sự tái hấp thu GABA (tiagabine), gia tăng nồng độ GABA khớp thần kinh thông qua sự ức chế transaminase gamma-aminobutyrate (vigabatrin), và gia tăng GABA khớp thần kinh não và giảm thiểu dòng tế bào thần kinh của các ion canxi (gabapentin).

Nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung GABA theo đường uống có thể có lợi ích đối với chứng động kinh. Một số nghiên cứu lâm sàng và động vật đã thử nghiệm tác dụng của sự kết hợp giữa GABA và phosphatidylserine (PS) trong điều trị nhiều dạng rối loạn co giật.

Rối loạn vận động: Hội chứng Tourette, Bệnh Parkinson, Rối loạn vận động muộn

Là chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính, không ngạc nhiên gì khi các quá trình GABAergic lại có liên quan đến sinh lý bệnh của nhiều chứng rối loạn vận động khác nhau. Baclofen, GABA analogue tổng hợp, có các tác dụng chống co thắt và được phát hiện có ích với trẻ em bị hội chứng Tourette. Zolpidem chủ vận GABA và gabapentin đã được phát hiện có ích với bệnh nhân bị bệnh Parkinson, trong khi vigabatrin chủ vận GABA (gamma-vinyl-GABA) có tác dụng với rối loạn vận động muộn và nhiều chứng rối loạn vận động khác.

Tác dụng phụ và độc tố

Mặc dù nhiều loại thuốc chủ vận GABA tổng hợp có thể gây ra những tác dụng phụ, phạm vi từ buồn ngủ và chóng mặt cho tới gây nghiện, việc bổ sung GABA tự nhiên lại không gây tác dụng phụ. Sự khác biệt này trong các hồ sơ an toàn có thể bắt nguồn từ khả năng hạn chế của não bộ khi giữ lại lượng GABA quá mức, vì luôn có dòng GABA đầy đủ qua hàng rào máu-não.

Liều dùng

Liều lượng điển hình của GABA để giải lo âu hoặc điều trị rối loạn giấc ngủ là 100 – 200 mg lên tới 3 lần sử dụng trên ngày. Liều lượng GABA được phát hiện có ích với một nhóm người bị động kinh trong khoảng 1500 – 2500 mg mỗi ngày.